Przewodnik po genealogii śląskiej

Ta strona służy jako wprowadzenie do genealogii na pruskim Śląsku (w przybliżeniu odpowiadającym współczesnym województwom dolnośląskiemu, opolskiemu i śląskiemu). Została ona przetłumaczona maszynowo przy użyciu deepl.com. Ostatnia aktualizacja: 30 września 2024 r.

Dotyczy ona nie tylko podstaw genealogii na Śląsku, ale także najważniejszych źródeł, archiwów i wszystkich tych małych narzędzi, które ułatwią Ci poszukiwania. Ponadto omówię ważne źródła wtórne (gazety, księgi gruntowe itp.) oraz pozostałe akta różnych instytucji byłej Rzeszy Niemieckiej (administracja miejska, sądy itp.). W nawiasach podaję niemieckie tłumaczenia niektórych terminów (oznaczone jako “DE“). Terminy te mogą być użyte jako hasła ułatwiające wyszukiwanie. Ta strona zakłada pewną podstawową wiedzę genealogiczną u czytelnika (Od czego zacząć? Jak używać Familysearch i Ancestry?).

Uwaga: Jeżeli po kliknięciu na link prowadzący do szukajwarchiwach pojawi się komunikat o błędzie, zalecane jest ponowne otworzenie linku.

Będę stale aktualizował tę stronę, gdy nowe zasoby lub informacje staną się dostępne i gdy opracuję nowe metodologie lub materiały.

Diese Seite ist auch auf Deutsch verfügbar.

This page is also available in English.

 

Contents

Wprowadzenie: Co to jest Śląsk?

Śląsk (DE Schlesien) był niegdyś częścią Austrii i składał się z mieszaniny różnych księstw, powiatów i wolnych posiadłości, które dzieliły się również na mniejsze, podobne do powiatów jednostki administracyjne – tak zwane Weichbilder.

Dopiero w czasie wojny o sukcesję austriacką w 1742 roku duża część Śląska przypadła Prusom i od tej pory nazywana była nieoficjalnie Śląskiem Pruskim (DE Preußisch Schlesien). Przy Austrii pozostały jedynie okolice Cieszyna (Teschen) i Opawa (Troppau), zwane odtąd popularnie Śląskiem Austriackim (DE Österreich-Schlesien).

Jednak dopiero w wyniku reform terytorialnych i przyłączenia do Śląska północnych Górnych Łużyc po Kongresie Wiedeńskim w 1815 r., Śląsk przyjął zwyczajowy podział na powiaty ziemskie (DE Landkreis, zwykle skracany do Kreis), który utrzymał się do końca I wojny światowej w 1918 r., z wyjątkiem utworzenia powiatu Nowa Roda (Neurode) w 1854 r., podziału powiatu Beuthen na powiaty Bytom (Beuthen), Zabrze (Zabrze / Hindenburg), Katowice (Kattowitz) i Tarnowskie Góry (Tarnowitz) w 1873 r. oraz wydzielenia różnych miast w osobne powiaty miejskie (DE Stadtkreis).

Aby wyjaśnić nieporozumienia i zachować spójność: Generalnie genealodzy posługują się klasyfikacją powiatów z 1918 roku.

W wyniku pierwszej wojny światowej nastąpiły duże zmiany. I tak na przykład “Hultschiner Ländchen” wokół Hultschin (Hlučín) został przekazany Czechosłowacji, a części powiatów Góra (Guhrau), Syców (Groß Wartenberg) i Namysłow (Namslau) Polsce. Na Górnym Śląsku odbył się plebiscyt na temat pozostania przy Niemczech, w wyniku którego do Polski przeszły powiaty Katowice (Kattowitz) i Pszczyna (Pleß) oraz duże części powiatów Rybnik, Lubliniec (Lublinitz), Bytom (Bytom), Tarnowskie Góry (Tarnowitz) i Zabrze (Hindenburg). Pozostałe obszary tych podzielonych powiatów tworzyły teraz własne powiaty lub zostały wchłonięte przez inne powiaty. W latach 1932/1933 nastąpiły dalsze zmiany, polegające na rozwiązaniu kilku powiatów i wchłonięciu ich przez inne powiaty. W 1938 r. do Śląska przyłączono także powiat Wschowa (Fraustadt).

Od początku lat 1900 wiele nazw miejscowości pochodzenia słowiańskiego zostało przemianowanych na niemieckie (np. Zabrze przemianowano na Hindenburg). Działalność ta osiągnęła szczyt w drugiej połowie lat 30-tych, kiedy to naziści systematycznie zmieniali nazwy miejscowości, aby wyeliminować wpływy słowiańskie. Należy o tym pamiętać również podczas prowadzenia badań genealogicznych.

Dziś dawne tereny pruskiego Śląska w dużej mierze odpowiadają polskim województwom śląskiemu, opolskiemu i dolnośląskiemu. Inne części znajdują się w województwach lubuskim i wielkopolskim, a także w niemieckim kraju związkowym Saksonia (Sachsen) oraz w Republice Czeskiej.

Zapisy

Christoph-www

Twoim miejscem docelowym dla wszystkich śląskich genealogów powinien być christoph-www.de (z własną stroną dla Breslau/Wrocławia). Na tej stronie, po prostu przewiń w dół i kliknij na litery. Strona ta zawiera przede wszystkim listę wszystkich ksiąg kościelnych i urzędów stanu cywilnego, o których wiadomo, że jeszcze istnieją, oraz linki do ogólnodostępnych rejestrów. Wymienione są również bazy danych specyficzne dla danej miejscowości (DE Ortsfamilienbücher, OFBs) oraz indeksy. Jest kilka rzeczy, które należy wiedzieć:

  • “KB” to skrót od Kirchenbücher, czyli ksiąg metrykalnych.
  • Jeśli szukana miejscowość nie jest wymieniona, to z pewnością nie posiadała własnego kościoła lub urzędu stanu cywilnego. Wówczas należy najpierw ustalić, które kościoły i urzędy stanu cywilnego były odpowiedzialne za dane miejsce (patrz podrozdział “Wyszukiwanie miejscowości”).
  • Jeśli “Mormonenfilm” jest wspomniany w dowolnym miejscu, oznacza to, że Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich zrobił zdjęcia rekordów dla tego miejsca. Możesz wyszukać te cyfrowe zapisy tutaj.
  • Jeśli “Standesamt I Berlin” lub “Landesarchiv Berlin” jest wymieniony gdziekolwiek, oznacza to, że akta cywilne dla tego miejsca są najprawdopodobniej dostępne w tej kolekcji na Ancestry ($) i mogą być przeszukiwane (zgodnie z niemieckimi przepisami o ochronie danych – 110 lat dla urodzeń, 80 lat dla małżeństw, 30 lat dla zgonów).
  • Jeśli “Evangelisches Landesarchiv Berlin” (ELAB) lub “Evangelisches Zentralarchiv Berlin” (EZAB) jest wymieniony gdziekolwiek, to te akta są najprawdopodobniej online na Archion.de ($). Mogą Państwo sami sprawdzić, czy akta są online, czy też nie – akta online są zacieniowane na zielono.
  • Do ok. 1758 r. urodzenia, małżeństwa i zgony ewangelickich (luterańskich) mieszkańców Śląska były również rejestrowane w katolickich księgach metrykalnych, więc nie należy się martwić, jeśli nie ma wczesnych ksiąg kościelnych dla Twojej miejscowości.
  • Strona nie rości sobie prawa do bycia kompletną. Zwłaszcza nowsze katolickie księgi kościelne są często przechowywane w kancelariach lokalnych parafii katolickich. Strona jest jednak stale aktualizowana w miarę pojawiania się nowych informacji. Jeśli masz jakieś informacje, które nie są znane autorowi strony, poinformuj go o tym.

Kirchenbucharchiv.de

Kirchenbucharchiv.de jest alternatywą dla christoph-www. Zapewnia bezpośrednie linki do odpowiednich zbiorów w Familysearch, jak również informacje na temat rejestrów kościelnych nadal istniejących w 1938 roku z książki Ericha Randta, Die älteren Personenstandsregister Schlesiens, Görlitz 1938.

Szybsze wyszukiwanie dzięki zindeksowanym rejestrom

Początkujący często popełniają błąd nie używając najpierw indeksowanych rekordów. To spowalnia Twoje własne poszukiwania i możesz skończyć szukając w niewłaściwym miejscu. Dlatego też zaleca się przeszukiwanie zindeksowanych rekordów. Jak widać na tej mapie, dla wielu miejscowości na Śląsku istnieją już indeksy, OFB i bazy regionalne, a także rekordy w Ancestry. Oto kilka stron internetowych do przeszukania:

  • Geneteka: geneteka.genealodzy.pl jest serwisem indeksującym dla całej Polski. Na Śląsku, główny nacisk położony jest na indeksowanie aktów małżeństw. Można przeszukiwać albo określony region klikając na mapę, albo wszystkie regiony jednocześnie klikając na lupę. Uwaga: niemieckie litery äöüß są zazwyczaj indeksowane jako ae oe ue ss. Pamiętaj, aby szukać obu wariantów, ponieważ algorytm wyszukiwania nie wie, że te pary liter są równoważne. Klikając na SKAN po prawej stronie wyników wyszukiwania, zostaniesz przekierowany do rekordu źródłowego, który jednak nie zawsze jest dostępny online lub bez ograniczeń.
  • Familysearch: Familysearch w ostatnich latach indeksuje coraz więcej swobodnie dostępnej części ksiąg kościelnych ze Śląska, które zdigitalizował. Indeksy ksiąg kościelnych można przeszukiwać w tej kolekcji. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie księgi kościelne, które są dostępne w domu zostały zindeksowane.
  • Compgen / genealogy.net: Compgen.de jest stroną internetową niemieckiego stowarzyszenia na rzecz genealogii cyfrowej. Oferuje ona nie tylko lokalne bazy danych genealogicznych (DE Ortsfamilienbücher/OFBs) i listy strat z I wojny światowej, ale także bazę danych drzew genealogicznych zgłoszonych przez użytkowników (GEDBAS), do której powinieneś przesłać swój GEDCOM, jeśli chcesz połączyć się z niemieckimi genealogami, jak również zindeksowane książki adresowe. Dla Śląska, indeks rejestrów urodzeń urzędów stanu cywilnego Breslau I-IV jest dostępny. Tutaj można przeszukać wszystkie bazy danych jednocześnie.
  • Poznań Project: Poznań Project indeksuje małżeństwa, które miały miejsce w prowincji Posen (Poznań) w latach 1800-1899. Ponieważ baza ta przyjmuje również indeksy z miejscowości na Śląsku graniczących z prowincją Posen, przeszukiwanie tej bazy może okazać się przydatne, jeśli Twoi przodkowie pochodzą z północnego Śląska.
  • BaSIA: Podobnie jak Poznań Project, BaSIA zajmuje się przede wszystkim województwem poznańskim. Jednak, jak widać tutaj, strona indeksuje również zapisy z różnych miejsc na Śląsku. Strona nie jest ograniczona do aktów urodzenia, małżeństwa i zgonu, ale indeksuje wszystkie rodzaje rekordów dostępnych online w polskich archiwach państwowych.
  • Ancestry ($): Ancestry udostępniło i w pełni przeszukiwalne rejestry cywilne dla ponad 450 śląskich miejscowości, które są obecnie przechowywane w archiwum państwowym w Berlinie (DE Landesarchiv Berlin) w swojej kolekcji “Eastern Prussian Provinces, Germany [Poland], Selected Civil Vitals, 1874-1945”. Większość rejestrów jest jednak duplikatami (DE Nebenregister) rejestru głównego (DE Hauptregister), a w wielu przypadkach dostępne są dane tylko z kilku lat, w tym tylko z okresu 1938-1945. Urzędy stanu cywilnego, których akta dostępne są w tym zbiorze, zaznaczone są również na powyższej mapie kolorem jasnozielonym.
  • Schlesische Provinzialblätter: Schlesische Provinzialblätter był niegdyś miesięcznikiem śląskich elit. Ukazywała się od 1785 do 1849 roku. Jeśli wśród Twoich przodków są szlachcice, duchowni luterańscy, wyżsi urzędnicy lub bogaci kupcy, to może Ci się przydać powyższa baza danych, która zawiera informacje o narodzinach, ślubach i zgonach z gazety. Konkretnych wpisów w gazecie trzeba szukać ręcznie (prawie każdy numer zawiera spis treści i nazwisk). Wydarzenia związane z narodzinami, małżeństwami i zgonami odnotowywane są w rubryce “Historische Chronik”, z których jedna ukazuje się co miesiąc.
  • Inne gazety: Można również przeszukiwać inne gazety, które zostały zeskanowane z funkcją optycznego rozpoznawania znaków (OCR). Patrz rozdział o gazetach poniżej.

Zasoby polskich archiwów państwowych

Szukajwarchiwach.gov.pl (dawniej szukajwarchiwach.pl)

Szukajwarchiwach.gov.pl to serwis internetowy polskich archiwów państwowych. Archiwa państwowe udostępniają na tej stronie wszystkie swoje zbiory, a także udostępniają akta w postaci cyfrowej. W sieci znajduje się ponad 35 milionów skanów, głównie ksiąg kościelnych i ksiąg stanu cywilnego. Zaleca się wyszukiwanie nazw miejscowości – zarówno w języku niemieckim, jak i polskim – oraz nazwisk, które Państwa interesują. W ten sposób można sprawdzić, czy istnieją pliki dla interesujących nas nazwisk lub miejscowości. Możesz ograniczyć wyniki wyszukiwania np. do określonych archiwów lub plików ze skanami. Niezwykle ważne jest również wpisywanie polskich nazw miejscowości w deklinacji miejscownika (np. “Wrocławiu” zamiast “Wrocław”), ponieważ wyszukiwarka nie potrafi tego zrobić samodzielnie, a duża część tytułów aktów prawnych jest pisana w miejscowniku.

Ogólnie rzecz biorąc, akta mają strukturę drzewiastą: zespół, np. “Sąd Okręgowy we Wrocławiu”, będzie zawierał serie, np. “testamenty”, które z kolei będą zawierały właściwe akta, zwane jednostkami, np. “testament Kazimierza Kowalcyzka”.

Jeśli jednostka zawiera kopie cyfrowe, zwane tutaj “skany”, jest to wskazane w nawiasie po “skanach”.  Jednak najlepszym sposobem nawigacji po kolekcji są zakładki “Serie” i “Lista jednostek”. Kliknięcie na serię z istniejącymi skanami otwiera listę z miniaturami. Kliknięcie na nie spowoduje otwarcie pełnego obrazu, który można powiększyć/pomniejszyć i pobrać w zależności od potrzeb. Można również pobrać cały zespół na raz, co może przyspieszyć przeglądanie.

Nowa strona pozwala również na pobranie całej jednostki na raz, co może przyspieszyć wyszukiwanie.

Proszę pamiętać, że rejestry kościelne i cywilne na tej stronie nie są indeksowane! Musisz przeszukać je ręcznie, obrazek po obrazku. Wpisywanie nazwisk w polu wyszukiwania nie doprowadzi do żadnych stron ksiąg kościelnych lub podobnych.

Archeion.net

Archeion.net był kiedyś stroną internetową Archiwum Państwowego we Wrocławiu i zawierał zdigitalizowane materiały z archiwum. Strona została wyłączona pod koniec 2023 roku.

Skanoteka.genealodzy.pl / Metryki.genealodzy.pl

Skanoteka / Metryki to projekt Polskiego Towarzystwa Genealogicznego, którego celem jest digitalizacja przez wolontariuszy istotnych genealogicznie dokumentów z polskich archiwów państwowych i udostępnienie obrazów online na własnej stronie internetowej. Po zdigitalizowanych aktach można poruszać się poprzez listę archiwów na stronie skanoteka.genealodzy.pl lub poprzez mapę na stronie metryki.genealodzy.pl. Jednak nie wszystkie zdigitalizowane akta pojawiają się w tym drugim linku, dlatego lepiej jest korzystać ze Skanoteki. Ze Śląska do tej pory w sieci znalazły się głównie akty stanu cywilnego i skorowidze do aktów stanu cywilnego, wnioski paszportowe oraz akta testamentowe z terenu działania Archiwum Państwowego w Katowicach i jego oddziałów. Ponieważ jest to praca wolontariacka, przyszłość prac digitalizacyjnych jest nieznana.

Archiwa

Archiwa państwowe

Archiwa państwowe (AP | DE Staatsarchiv) przechowują przede wszystkim rejestry cywilne, które nie podlegają już przepisom o ochronie danych osobowych, duplikaty ksiąg kościelnych oraz akta administracji pruskiej. Dla Śląska istotne są następujące archiwa:

  • Archiwum państwowe we Wrocławiu (Breslau)
    • Archiwum oddziału Bolesławcu (Bunzlau)
    • Archiwum oddziału Jelenia Góra (Hirschberg)
    • Archiwum oddziału Kamieniec Zabkowicki (Kamenz)
    • Archiwum oddziału Legnica (Liegnitz)
  • Archiwum państwowe w Zielonej Górze (Grünberg)
  • Archiwum państwowe w Katowicach (Kattowitz)
    • Archiwum oddziału Gliwice (Gleiwitz)
    • Archiwum oddziału Racibórz (Ratibor)
    • Archiwum oddziału Cieszyn (Teschen)
  • Archiwum państwowe w Opolu (Oppeln)
  • Archiwum państwowe w Częstochowie (Tschenstochau)
  • Na granicy z prowincją Posen interesujące są również archiwa w Lesznie (Lissa) i Kaliszu (Kalisch)

Archiwa diecezjalne

Archiwa diecezjalne (AD | DE Diözesanarchiv) przechowują głównie oryginały katolickich ksiąg kościelnych.

Należy pamiętać, że okolice Leobschütz (Głubczyce) historycznie należały do diecezji Olmütz w Austro-Węgrzech (obecnie Ołomuniec w Czechach). Duplikaty ksiąg kościelnych z Ołomuńca znajdują się w Archiwum Państwowym w Opawa (Troppau) i są tam dostępne online.

Urzędy stanu cywilnego

Urzędy stanu cywilnego (DE Standesamt) przechowują te rejestry cywilne, do których nadal mają zastosowanie przepisy o ochronie danych. Z reguły urząd stanu cywilnego znajduje się w gminie, do której należy obecnie miejsce, w którym znajduje się historyczny urząd stanu cywilnego.

Archiwa parafialne

W wielu parafiach do dziś przechowywane są (katolickie) księgi kościelne, zwłaszcza z XX wieku. Napisanie listu może okazać się bardziej skuteczne niż e-mail. Pomocna może być również darowizna na rzecz kościoła.

Szczególny przypadek powiatu wałbrzyskiego: Ewangelicki Urząd Parafialny w Wałbrzychu

Dla większości miejscowości położonych w dawnym powiecie wałbrzyskim księgi kościelne przechowywane są obecnie w ewangelickim urzędzie parafialnym w Wałbrzychu. Więcej informacji na temat tych ksiąg kościelnych oraz zlecenie ich odszukania Andreasowi Richterowi można znaleźć tutaj.

Szczególny przypadek powiatu milickiego, wołowskiego i ścinawskiego: meine-ahnen.eu

Dla powiatów milickiego, wołowskiego i ścinawskiego, a także częściowo innych części Śląska istnieje strona meine-ahnen.eu, która archiwizuje akta stanu cywilnego, akta kościelne i dokumenty z rąk prywatnych. Konieczna jest bezpłatna rejestracja. Prosimy o wsparcie tej strony zdjęciami i nagraniami, które zostały przekazane w Państwa rodzinie – w końcu żyje ona również dzięki swoim użytkownikom.

Źródła pierwotne

Rejestry stanu cywilnego

Rejestry cywilne zostały wprowadzone w Prusach 1 października 1874 r., a ich rejestry są zazwyczaj przechowywane przez archiwa państwowe i urzędy stanu cywilnego, zgodnie z przepisami o ochronie danych osobowych. Można rozróżnić pięć ważnych typów:

  • Księgi urodzeń (DE Geburten / Geburtsregister)
  • Księgi małżeństw (DE Heiraten / Eheregister)
  • Księgi zgonów (DE Tote / Sterberegister)
  • Alegata / akta zbiorowe (DE Aufgebotsregister / Belegakten): W aktach zbiorowych śluby cywilne były rejestrowane przed ich zawarciem. Rejestry ślubów zawierają wszystkie dokumenty niezbędne do zawarcia małżeństwa (akty urodzenia/chrztu osób nie będących miejscowościami, zaświadczenia o zameldowaniu, legitymacje służbowe, zaświadczenia o niekaralności, akty zgonu i małżeństwa poprzednich partnerów, listy zgody rodziców lub akty zgonu rodziców, jeśli osoba była niepełnoletnia). Rejestry uzupełniające urodzeń i zgonów zawierają takie dokumenty jak pisemne zawiadomienia o urodzeniu/ zgonie, pisma nakazujące sprostowanie aktu, zaświadczenia lekarskie o zgonie. Jednak tego typu rejestry rzadko, jeśli w ogóle, zachowały się na Śląsku. Im dalej na wschód, tym większe są szanse, że zachowały się przynajmniej rejestry banns.
  • Indeksy / skorodwidze (DE Index): Historycznie rzecz biorąc, papierowe indeksy ksiąg stanu cywilnego nie były powszechne. Jednakże, szczególnie na obszarze objętym działaniem Archiwum Państwowego w Katowicach, indeksy były tworzone w latach po II wojnie światowej.

Należy pamiętać, że akty stanu cywilnego (urodzenia, małżeństwa i zgony) mają również identyczne kopie: oryginał nazywany jest “Hauptregister”, a duplikat “Nebenregister”. Ancestry zazwyczaj posiada duplikaty, podczas gdy oryginały są przechowywane w archiwach państwowych w Polsce. Duplikaty można rozpoznać po tym, co jest napisane na końcu wpisu: Jeśli gdzieś jest napisane: “Die Übereinstimmung mit dem Hauptregister beglaubigt”, to mamy do czynienia z duplikatem, a podpis osoby zgłaszającej, świadków i zaręczonej pary nie będzie ich własnym. Zawsze lepiej jest mieć oryginalny akt. Dlaczego? Ponieważ podczas gdy poprawki, zmiany nazwisk i rozwody były zazwyczaj również rutynowo wpisywane do duplikatu, takie informacje jak narodziny lub małżeństwa dzieci pary, jak również śmierć lub ślub noworodka lub nowożeńca były często zapisywane tylko w oryginalnym rejestrze.

Uwaga: W Niemczech rejestry stanu cywilnego podlegają okresowi ochrony danych wynoszącemu 110 lat dla urodzeń, 80 lat dla małżeństw i 30 lat dla zgonów. W Polsce natomiast podlegają temu okresowi przez 100, 80 i 80 lat. Dopóki termin ten nie upłynie, akty stanu cywilnego są przechowywane w urzędzie stanu cywilnego i tylko bezpośredni potomkowie osób mogą ubiegać się o wydanie odpowiednich dokumentów. Dopiero po upływie tego okresu rejestry są przekazywane do archiwów i każdy może się o nie ubiegać.

Księgi metrykalne

Dla okresu sprzed października 1874 roku najważniejszym źródłem są księgi kościelne. Katolickie przechowywane są przeważnie w archiwach diecezjalnych oraz (w przypadku młodszych ksiąg) w miejscowych parafiach, natomiast ewangelickie księgi kościelne (jeśli się zachowały) znajdują się przeważnie w archiwach państwowych. Wojskowe księgi kościelne żołnierzy ewangelickich oraz księgi kościelne związane z konkretnymi jednostkami zachowały się zazwyczaj w archiwum GStA PK w Berlinie, natomiast katolickie wojskowe księgi kościelne zachowały się w Archiv des katholischen Militärbischofs der Bundeswehr, również znajdującym się w Berlinie. Pierwsze z nich są często dostępne online na Ancestry ($) w tej kolekcji i tej kolekcji lub na Familysearch (przypisania do lokalizacji lub jednostek często są nieprawidłowe), podczas gdy drugie zostały opublikowane na Matricula-Online. Cywilne księgi kościelne można często znaleźć na Familysearch.

Również Archiwum Diecezjalne w Opolu zdecydowało się na digitalizację swoich ksiąg kościelnych, które wcześniej były filmowane przez Familysearch, i umieszczenie ich na własnej stronie internetowej. Niestety, od tego czasu Archiwum ponownie zamknęło tę stronę i nie otworzyło jej ponownie.

Aby uzyskać dostęp do tych ksiąg kościelnych, należy kliknąć na jeden z dwóch linków znajdujących się na dole strony ("Kopie wzorcowe" / "Kopie użytkowe") (Informujemy, że strona jest obecnie wyłączona, najprawdopodobniej z powodu ochrony danych osobowych. Prosimy o cierpliwość do czasu ponownego uruchomienia strony przez Archiwum Diecezjalne). Powinno to otworzyć listę sygnatur. Następnie można przeglądać te foldery. Niestety, nie ma jeszcze żadnej przeglądarki - trzeba klikać na zdjęcia jedno po drugim. Dla większej wygody warto skorzystać z wtyczki do przeglądarki DownThemAll!, która pozwala na pobranie całego folderu naraz, co ułatwia przeglądanie. Księgi kościelne związane z podpisami są wymienione tutaj. Jednak lista ta podaje tylko polskie nazwy miejscowości i nie wymienia numerów mikrofilmów Familysearch zawartych w folderach. Dlatego łatwiej jest korzystać z tych tabel, które podają zarówno niemiecką nazwę miejscowości jak i numer mikrofilmu:

  • Tabela uporządkowana wg niemieckich nazw miejscowości
  • Tabela uporządkowana według polskich nazw miejscowości

Należy pamiętać, że nie wszystkie mikrofilmy zostały jeszcze zdigitalizowane, dlatego też nie wszystkie księgi kościelne z diecezji opolskiej są jeszcze dostępne online.

Wracając do tematu ksiąg kościelnych, trzy główne rodzaje ksiąg to księgi chrztów (DE Taufen), ślubów / małżeństw (DE Heiraten, Trauungen) i zgony (DE Tote, Beerdigungen). Dodatkowo można znaleźć zapowiedzi (DE Aufgebote), listy bierzmowanych dzieci (DE Firmlinge, Konfirmanden), jak również listy wszystkich parafian (DE Seelenlisten, Kommunikanten). Księgi rodzinne (DE Familienbücher), które porządkowały wszystkie narodziny, małżeństwa i zgony według rodzin, nie były na ogół prowadzone, posiadały je tylko nieliczne parafie (np. parafia ewangelicka w Pszczynie (Pleß)).

W wielu miejscach zachowały się księgi kościelne dopiero od roku 1765/1766. Obok oryginalnych ksiąg kościelnych, które obejmują cały okres do II wojny światowej, istnieją również duplikaty ksiąg kościelnych, które są identyczne z oryginałami ksiąg kościelnych (z wyjątkiem dopisków na marginesach, które zostały dodane później). Tworzenie duplikatów było obowiązkowe dla okresu od 1794 do końca września 1874 roku, ale w wielu miejscach duplikaty były tworzone tylko dla okresu 1800-1874 lub nawet krótszego.

Uwaga: ślub z reguły zawierany był w miejscu zamieszkania panny młodej. Do około 1758 r. narodziny, małżeństwa i zgony ewangelików na Śląsku odnotowywano również w katolickich księgach kościelnych.

Wyznania

Należy pamiętać, że istnieje różnica między głównym nurtem protestantyzmu (DE evangelisch) a wyznaniem luterańskim lub staroluterańskim (DE lutherisch, altlutherisch). Każde z nich miało swoje kościoły, choć staroluteranie stanowili bardzo małą mniejszość i byli znacznie bardziej rozproszeni. Poza tym na Śląsku istniało kilka gmin baptystycznych i chrześcijańsko-katolickich (DE christkatholisch), o których nie zachowały się prawie żadne wzmianki. W miejscowościach Gęsiniec (Hussinetz), Duszniki-Zdrój (Reinerz), Tabor Wielki (Groß Friedrichsthabor), Grodziec (Friedrichsgrätz) i Piotrówka (Petersgrätz) można znaleźć również gminy reformowane (DE reformiert) pochodzenia czeskiego. Byli to wygnańcy, których imiona i nazwiska często zmieniały się pomiędzy wariantami czeskimi i niemieckimi. Inni zreformowani Ślązacy mieli często korzenie szwajcarskie.

Wojskowe księgi kościelne

Pruskie wojsko posiadało oddzielne księgi kościelne dla narodzin, małżeństw i zgonów osób zatrudnionych w wojsku. Chociaż te narodziny, małżeństwa i zgony były również powszechnie zawarte w cywilnych księgach kościelnych, wojskowe księgi kościelne mogą dostarczyć dodatkowych informacji i być użytecznym źródłem dla obszarów, gdzie inne rejestry są rzadkie.

Wojskowe księgi kościelne zazwyczaj istnieją zarówno dla konkretnych miast i ich garnizonów (DE Garnison), jak i dla konkretnych jednostek, zazwyczaj na poziomie pułku (DE Regiment). Podczas gdy księgi kościelne garnizonowe rejestrowały głównie narodziny, małżeństwa i zgony osób wojskowych, które należały do garnizonu lub które znajdowały się w danym mieście w momencie narodzin, małżeństwa lub zgonu, księgi kościelne pułkowe rejestrowały tylko narodziny, małżeństwa i zgony osób związanych z tymi pułkami. Regimentowe księgi kościelne zostały zniesione w 1868 roku, kiedy to utworzono parafie wojskowe we wszystkich miejscach stacjonowania wojsk.

Uwaga 1: Regimenty często stacjonowały w wielu miastach garnizonowych w tym samym czasie, a miasta, w których stacjonowały zmieniały się dość często w niektórych przypadkach. Co więcej, żołnierze byli często przenoszeni między różnymi miastami. Aby poradzić sobie z niespójną naturą regimentów i geograficzną odległością pomiędzy miastami garnizonowymi, każdy regiment posiadał oddzielne księgi kościelne dla każdego miasta garnizonowego. Ponadto narodziny, małżeństwa i zgony były zazwyczaj odnotowywane nie tylko w księgach kościelnych miasta, w którym miały miejsce, ale także w księgach kościelnych wszystkich innych miast, w których stacjonował pułk. Na przykład chrzest dziecka urodzonego w Ostrowie był odnotowany nie tylko tam, ale także w Posen, Lüben i Militsch, ponieważ ojciec należał do 1 Pułku Ułanów, który stacjonował w tych miejscowościach. Oczywiście, zawsze najlepiej jest najpierw uzyskać akta z miejsca urodzenia. Jednocześnie niektóre pułki w ogóle nie posiadały ksiąg kościelnych, a urodzenia, małżeństwa i zgony były rejestrowane przez parafie cywilne.

Uwaga 2.1: Wszystkie staropruskie pułki piechoty miały określone kantony (DE Kantone), składające się zazwyczaj z 2-4 powiatów, z których pochodzili wszyscy ich rekruci. Konkretne zawody, powiaty (Bolkenhain-Landeshut, Bunzlau-Löwenberg, Hirschberg, Jauer, Schweidnitz, Reichenbach) i miasta (Wrocław (Breslau), Złoty Stok (Reichenstein), Srebrna Góra (Silberberg), Tarnowskie Góry (Tarnowitz)) były zwolnione z obowiązku rekrutacji. Zmieniło się to dopiero w 1813 roku, kiedy to zreformowano armię staropruską, a system kantonalny (DE Kantonsystem) zastąpiono powszechnym poborem. W armii nowopruskiej pułki piechoty i Landwehry były uzupełniane z tzw. Ersatzbezirke (okręgów poborowych), które zmieniały się na przestrzeni lat. Ochotnicy natomiast trafiali do najbliższego pułku. W związku z tym, jeżeli utknęli Państwo w martwym punkcie lub chcą się Państwo upewnić, że dotarli do wszystkich źródeł, mogą Państwo rozważyć zajrzenie do ksiąg wojskowych pułku piechoty lub Landwehry, który w Państwa okolicy uzupełniał stan liczebny swoich oddziałów – nawet jeżeli pułk ten znajdował się bardzo daleko. Na przykład, jeśli poszukujesz osób z okręgów Ścinawa  (Steinau), Wołów (Wohlau) i Milicz (Militsch), możesz zajrzeć do ksiąg kościelnych Staropruskiego Pułku Piechoty nr 43.

Uwaga 2.2: Okręgi rekrutacyjne nowej armii pruskiej są tylko wskazówką, gdzie trafiali rekruci. Jednostki wojskowe nie nalegały już na pozyskiwanie rekrutów wyłącznie ze “swoich” okręgów. W nowej armii pruskiej liczyło się nie tylko miejsce zamieszkania, ale także kilka innych cech:

  • Zawód: synowie rolników lub kowali byli wcielani do kawalerii, ponieważ umieli jeździć konno; synowie górników wstępowali do pionierów.
  • Budowa ciała: wysocy mężczyźni wstępowali do regimentów gwardii, silni do kirasjerów lub artylerii.
  • Zapotrzebowanie: w zależności od zapotrzebowania, rekruci byli przenoszeni do różnych jednostek.
  • Język: począwszy od 1872 r. rekruci z okręgu pułku Landwehry nr 50 coraz częściej wstępowali do górnośląskiego pułku piechoty nr 22 w celu zgermanizowania przeważnie polskojęzycznych rekrutów z okręgu tego pułku.

Uwaga 2.3: Na podstawie starych ksiąg opracowałem tabelę z kantonami i okręgami rekrutacyjnymi dla kilku lat, co powinno ułatwić znalezienie potrzebnych ksiąg kościelnych. Kilka uwag na ten temat:

  • Aby dotrzeć do potrzebnych ksiąg kościelnych na Familysearch, wpisz nazwę regimentu jako “autor” na stronie wyszukiwania katalogu (przykład: “Infanterie Regiment” ze spacją) lub wyszukując miejsce, w którym regiment stacjonował. Garnizony jednostek można znaleźć w źródłach wymienionych w tabeli lub czytając artykuły na tej stronie. Nie zapomnij, że niektóre z ksiąg kościelnych są również dostępne online na Ancestry ($) i Matricula.
  • Niektóre powiaty (np. Kattowitz, Rybnik, Tarnowitz, Zabrze) zostały utworzone dopiero później i w związku z tym nie pojawiają się w niektórych kolumnach. Inne były zwolnione z poboru w czasach armii staropruskiej.
  • Ponieważ granice okręgów zmieniały się co jakiś czas, zaleca się zapoznanie się z nimi w niemieckiej Wikipedii. Artykuły w Wikipedii zawierają z reguły informacje o zmianach granic okręgów.
  • Regimenty Landwehry były aktywowane tylko w czasie wojny (w czasie pokoju utrzymywano szkieletową załogę dla celów administracyjnych). W związku z tym zazwyczaj należy szukać regularnego pułku, któremu podlegał pułk Landwehry, ponieważ ludzie odbywali służbę wojskową w regularnych pułkach. Zazwyczaj numer pułku Landwehry jest taki sam jak numer regularnego pułku grenadierów lub piechoty, do którego należał.
  • Nie wiem jaką rolę pełni Landwehrinspektion Breslau, która widnieje w rubryce 1914 i jak przydzieleni do niej rekruci byli rozdzielani do regularnych pułków.
  • Jeśli zna Pan jakieś źródła, które pozwoliłyby mi rozszerzyć tabelę, proszę o kontakt.

Uwaga 2.4: Kantony i okręgi rekrutacyjne są przedstawione bardziej kompleksowo w tej książce Klausa Liwowskiego: Schlesische Militärkirchenbücher (AGOFF Schriftenreihe, Quellen und Darstellungen zur Personengeschichte des östlichen Europa, t. 4, Herne, 2018, 430 stron, 52 €).

Źródła wtórne

Książki adresowe

Książki adresowe (DE Adressbücher) powstawały przeważnie na poziomie powiatu i były publikowane począwszy od 1850 roku, ale często dopiero znacznie później. Ta strona daje Ci dobry przegląd tego, gdzie możesz znaleźć książki adresowe fizycznie i online. Możesz być w stanie znaleźć więcej książek adresowych online w tej kolekcji na Ancestry ($) (wybierz Polska po prawej stronie, aby zobaczyć, które miejsca są dostępne lub przejść przez nie ręcznie). Niektóre książki adresowe zostały również zindeksowane na genealogy.net. Książki adresowe często zaczynają się od stolicy powiatu w pierwszej sekcji, a następnie wszystkie inne miejscowości w powiecie. Niektóre książki adresowe dla dużych miast mają również rozdział zawierający listę mieszkańców według ulic i numerów domów, co może pomóc w znalezieniu krewnych mieszkających w tym samym budynku.

Gazety, lokalne historie, historie parafialne, historie szkolne

Gazety, lokalne historie, historie parafialne i szkolne są kolejnym interesującym źródłem wtórnym i często zawierają informacje interesujące dla genealogów, choć nigdy w takim stopniu jak lokalne kolumny plotkarskie i szczegółowe nekrologi znalezione w amerykańskich gazetach. Narodziny, małżeństwa i zgony były czasami odnotowywane w lokalnych gazetach w 1800 roku, ale nekrologi stały się popularne dopiero na początku 1900 roku. Lista gazet i lokalnych historii (w większości ograniczonych do prac dostępnych online), które skompilowałem, znajduje się tutaj.

Większość z wymienionych gazet i książek znajduje się w polskich bibliotekach cyfrowych i jest przeszukiwana cyfrowo dzięki technologii optycznego rozpoznawania znaków (OCR). Biblioteki cyfrowe istotne dla Śląska to:

Spośród tych bibliotek dwie pierwsze mają największą ofertę cyfrową. Oprócz wymienionych typów publikacji zawierają także zdjęcia i mapy. Istnieją trzy ważne parametry, których można użyć do wyszukiwania lub ograniczenia wyszukiwania (kliknij na “Wyszukiwanie zaawansowane” / “Filruj wyniki”):

  • Tytuł
  • Szukaj w treści
  • Tytuł publikacje grupowe – wyszukiwanie w tytule publikacji, do której czasopismo zostało przypisane

Uwaga: OCR nie został zastosowany do wszystkich publikacji, a ponadto jest obarczony dużym błędem, dlatego bardziej skuteczne może okazać się wyszukiwanie ręczne. W przypadku zdjęć i map należy pamiętać, że ich tytuły często są w języku polskim.

Niestety, mimo tak szerokiej oferty, zdecydowanie nie wszystkie śląskie gazety są dostępne w formie cyfrowej. W przypadku zainteresowania konkretną gazetą można sprawdzić w katalogu czasopism Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, czy biblioteka posiada numery danej gazety i z jakich lat są one dostępne. Numery na kartach katalogowych odpowiadają jednostkom aktowym w bibliotece.

Akta gruntowe i katastry

Akta ksiąg gruntowych (DE Grundakten | PL akta gruntowe) i katastry (DE Kataster) zachowały się w wielu miejscach na Śląsku i czasami są jedynym zachowanym rodzajem zapisu. Pozwalają one nie tylko ustalić, kiedy dana działka została kupiona lub sprzedana, ale także mogą zawierać istotne z genealogicznego punktu widzenia dokumenty, takie jak: “akty notarialne, sprzedaży i darowizny, umowy zamiany, umowy spadkowe i umowy o podział spadku, akty dziedziczenia i testamenty”, a nawet akty zgonu (dalsze rodzaje dokumentów, które można znaleźć w aktach ksiąg gruntowych – patrz tutaj, str. 9).

Proste wyszukanie niemieckiej lub polskiej nazwy miejscowości na szukajwarchiwach powinno przynieść rezultaty.Jednak akta te nigdy nie są dostępne online i często nie są szczegółowo indeksowane, więc zazwyczaj nie jest możliwe sprawdzenie, które akta gruntowych są istotne dla naszych poszukiwań, bez udania się do archiwum państwowego i samodzielnego przeszukania akt. Biorąc pod uwagę, że każda wieś miała setki tych plików, archiwa państwowe rzadko są gotowe do przeprowadzenia szeroko zakrojonych poszukiwań dla każdego pliku, którego szukasz. Ponadto nie zawsze można właściwie ocenić istnienie akt gruntowych dla określonych miejscowości, ponieważ akta te są często przechowywane w postaci pakietów akt w aktach miejscowego sądu obdowowego (DE Amtsgericht) – patrz podrozdział “Akta administracji pruskiej”.

W procesie wyszukiwania należy zwrócić uwagę na różnice w inwentaryzacji pomiędzy poszczególnymi archiwami państwowymi.

  • O ile archiwa państwowe w Opolu i Zielonej Górze porządkują akta gruntowe według nazwisk ostatnich właścicieli, co ułatwia poszukiwania, o tyle archiwa państwowe we Wrocławiu i Katowicach (oraz ich archiwa oddziałowe) odnotowują dla każdej działki tylko nazwę miejscowości lub nazwę miejscowości i numer hipoteki (DE Hypothekennummer) / numer folio (DE Grundbuchblatt). W związku z tym, zwłaszcza w dwóch ostatnich archiwach, genealodzy są zmuszeni do poszukiwania najpierw ksiąg gruntowych (DE Grundbuch), a następnie zamawiania pasujących aktów gruntowych na podstawie numeru. Podczas gdy księga gruntowa rejestruje wszystkie zmiany własności i hipoteki na danej działce, akta gruntowych zawierają wszystkie dokumenty towarzyszące, o których była mowa powyżej.
  • Wydaje się, że Archiwum Państwowe w Katowicach (w tym jego oddziały) wyodrębniło swoje akta gruntowe z niektórych jednostek aktowych dawnych sądów powiatowych. Wykaz tych wyodrębnionych jednostek aktowych znajduje się w podrozdziale “Akta ziemskie w Archiwum Państwowym w Katowicach”.

Przykładowe akta gruntowe:

Natomiast katastry są istotne dla genealogii tylko w pewnych okolicznościach. Katasterami na szczeblu powiatowym zarządzały urzędy katastralne (DE Katasteramt), których akta znajdują się w polskich archiwach państwowych. Podstawową funkcją urzędów ziemskich był pomiar i kartowanie działek. Powstałe w ten sposób mapy katastralne (DE Katasterkarte, Liegenschaftskarte, Flurkarte) nie muszą być pomocne dla genealogów, ale mogą być wykorzystywane jako mapy historyczne. Przydatność genealogiczna tych map zależy w dużej mierze od tego, czy zawierają one tylko numery działek, czy też nazwiska właścicieli. Jako przykład map katastralnych, zamieściłem tutaj kilka map katastralnych z Budziwojowic (Buschewitz).

Urbarze

Urbarze (DE Urbar, Urbarium) są rodzajem rejestru mieszkańców, który powstawał głównie w latach 1700, ale nawet już w XVI wieku. Akta te znajdują się w wielu różnych jednostkach archiwów państwowych i nie zawsze łatwo jest je odnaleźć. Ogólnie rzecz biorąc, urbaria nie zawierają zbyt wielu informacji. W większości przypadków zawierają jedynie nazwiska ludzi i ich należności. Można je jednak wykorzystać np. do odwzorowania występowania nazwisk w różnych miejscowościach. Urbarze często sporządzane były na poziomie poszczególnych dominiów wchodzących w skład Śląska. W związku z tym, szukając tego typu zapisów dla konkretnego miejsca, należy pamiętać o historycznych podziałach Śląska. Dla Górnego Śląska urbarze znajdują się najczęściej w jednostce aktowej 82/8/0 w Archiwum Państwowym we Wrocławiu. Nie znam podobnie scentralizowanej jednostki aktowej dla Dolnego Śląska.

Urbarze w internecie:

Literatura:

Stefan Guzy (red.): Das Urbar der Herrschaft Cosel 1578 (AGOFF Schriftenreihe, Quellen und Darstellungen zur Personengeschichte des östlichen Europa, t. 1, Herne, 2010, 239 stron, €28.50).

Kataster karoliński

Kataster karoliński (DE Karolinisches Steuerkataster) został utworzony w latach 1722-1726 na polecenie cesarza Karola VI w celu zastąpienia starego katastru podatkowego i unowocześnienia systemu podatkowego. Podobnie jak urbaria, kataster karoliński zawierał spis mieszkańców wszystkich śląskich wsi. Zachowane katastry przechowywane są w Archiwum Państwowym we Wrocławiu, sygn. 82/164/0 i są dostępne online. Natomiast kataster dla południowej części powiatu Leobschütz znajduje się w czeskim archiwum państwowym w Troppau (CZ Opava), jednostka 1191 (Karolínský katastr). Ta ostatnia jednostka aktowa jest również dostępna w formie cyfrowej na stronie digi.archives.cz. Niestety, istnieje wiele luk, ponieważ nie wszystkie tomy zostały przekazane. Viktor Pordzik stworzył mapę, na której wymienione są odpowiednie miejsca odkrycia dla różnych miejsc.

Aby oddać, jak wiele informacji można znaleźć w katastrze karolińskim, oto przetłumaczony cytat z katastru domowego Groß Strehlitz (Strzelce Opolskie):

“Samuel Halama [przy obwodnicy]. Dolna kondygnacja składa się z izby o gołych ścianach i piwnicy, w której trzymane jest bydło. Górne piętro składa się z drewnianej izby i jest w ogólnym stanie ruiny. 1 talar”. – Archiv ostdeutscher Familienforscher, t. 25, s. 191.

Zapisy dotyczące zniesienia pańszczyzny

Pańszczyzna była powoli znoszona w Prusach dopiero w ciągu XIX wieku. Wcześniej chłopi często musieli oddawać dziesięcinę swoim panom lub świadczyć usługi, takie jak młócenie. Komisja Generalna dla Śląska (DE Generalkommission für Schlesien) była odpowiedzialna za wprowadzenie zmian i przydzielenie ziemi nowo uwolnionym rolnikom. Odbywało się to zazwyczaj w formie recesów (DE Rezess, Recess (stara pisownia), Ablösung), które zajmowały się również opłatami gruntowymi (DE Reallasten). Podobnie należało uregulować prawa leśne i pastwiskowe (DE Hutungsablösung, Hutungsteilung). Również i te rejestry są w zasadzie listami mieszkańców. Zawierają one jednak nie tylko nazwiska mężczyzn, ale także numery domów, co może ułatwić poszukiwanie ksiąg wieczystych. W przypadku rodzin, w których brakowało dorosłych mężczyzn (czyli wspólnot spadkobierców), wykazy te podawały nie tylko nazwiska wdów, ale także nieletnich, którymi się opiekowała (a czasem nawet ich daty urodzenia). Przykład takich akt w odniesieniu do Budziwojowic można znaleźć tutaj. Niektóre recesje z powiatu brzeskiego można znaleźć tutaj.

Komisja miała siedzibę we Wrocławiu, a jej akta przechowywane są obecnie w Archiwum Państwowym we Wrocławiu, w zespole akt 82/192/0. Wyjątek stanowią akta dla powiatów Glogau (Głogów), Freystadt (Kożuchów), Grünberg (Zielona Góra) i Sagan (Żagań), które częściowo przechowywane są również w Archiwum Państwowym w Zielonej Górze, sygn. 89/950/0. Kolejne wnęki dla powiatów Guhrau (Góra), Groß Wartenberg (Syców), Ohlau (Oława), Strehlen (Strzelin) i Trebnitz (Trzebnica) znajdują się w jednostkach aktowych od 82/591/0 do 82/595/0, jednak bez właściwego opisu zawartości na szukajwarchiwach. Ponadto jednostki aktowe starostw powiatowych (DE Landratsamt) Jauer (Jawor), Militsch (Milicz) i Neumarkt (Środa Śląska) zawierają dodatkowe wnęki dla odpowiednich powiatów o tej samej nazwie.

Komisja została rozwiązana 3 czerwca 1919 roku. Jej następcą był Krajowy Urząd Kultury Rolnej we Wrocławiu (DE Landeskulturamt Breslau). W związku z tym niektóre istotne akta znajdują się również w Archiwum Państwowym we Wrocławiu, sygn. 82/193/0.

Akta pruskiej armii

Do końca istnienia Cesarstwa Niemieckiego Prusy utrzymywały własną armię z rekrutami z własnego terytorium. Oprócz list ofiar rewolucji marcowej 1848/1849, wojny z Danią 1864, z Austrią i Bawarią 1866, z Francją 1870/1871, wspomnianych już list ofiar I wojny światowej oraz akt kościelnych omówionych w rozdziale “Wojskowe księgi kościelne”, istniały obszerne akta dotyczące żołnierzy. Niestety, do dnia dzisiejszego zachowało się tylko kilka akt byłej armii pruskiej. Duża część akt armii pruskiej została zniszczona przez pożar spowodowany nalotami w Pruskim Archiwum Wojskowym w Poczdamie w 1945 roku.

Jedynie w kilku miejscach zachowały się lokalne spisy stanu osobowego. Jedyna taka jednostka aktowa zawierająca spisy musztry (DE Stammrolle), o której warto wspomnieć, dotyczy kilku miejscowości w powiecie Glatz (Kłodzko). Zespół ten znajduje się w Archiwum Państwowym we Wrocławiu, seria 82/1243/0/10.

Dla zwykłych poborowych sytuacja źródłowa jest więc niezwykle uboga, wszak wszystkie spisy ewidencyjne przepadły w pożarze. Nawet kroniki pułkowe sporządzane przed wojną rzadko zajmują się szeregowymi żołnierzami i niższymi stopniami oficerskimi.

Ważną alternatywą dla nieistniejących już list strzeleckich są zatem sporadyczne listy strzeleckie publikowane w oficjalnych dziennikach, w których młodzi mężczyźni, którzy mieli zostać wcieleni do wojska, w tym niektóre z ostatnich lat, otrzymali rozkaz stawienia się na zbiórkę. Poziom szczegółowości tych list jest bardzo różny, ale oprócz imienia i nazwiska oraz miejsca zamieszkania danej osoby znajdują się na nich również informacje o roku urodzenia, sprawności fizycznej i zawodzie. Jeśli poborowi nie stawili się do poboru, dodatkowe wezwania lub listy poszukiwanych były publikowane w dziennikach urzędowych, a także w Reichsanzeiger.

Lista gazet, które mogą zawierać takie listy, znajduje się w rozdziale “Gazety, lokalne historie, historie parafii, historie szkół”. Przykład takich list z powiatu milickiego można znaleźć w mojej pracy na ten temat.

Karty meldunkowe

Śląskie karty meldunkowe (DE Meldekarten, Melderegister) z trudem, jeśli w ogóle, przetrwały II wojnę światową. Osobiście znam tylko karty meldunkowe z Legnicy (Liegnitz), przechowywane w Archiwum Państwowym w Legnicy i GStA PK w Berlinie oraz karty meldunkowe z Raciborza (Ratibor), przechowywane w Archiwum Państwowym w Raciborzu. Karty meldunkowe zawierają takie informacje jak: imiona i nazwiska oraz daty i miejsca urodzenia każdego z członków gospodarstwa domowego, ich adresy zamieszkania, a także daty przeprowadzek (w tym nowe adresy).

Testamenty

Testamenty (DE Testament) znajdują się najczęściej w archiwach państwowych w zbiorach akt sądów obwodowych (DE Amtsgericht | PL sąd obwodowy) – patrz podrozdział “Akta administracji pruskiej”. Testamenty podają zazwyczaj imiona i nazwiska oraz miejsca zamieszkania spadkobierców, a także przyznane im spadki. Poszukiwanie w szukajwarchiwach poszukiwanego nazwiska może przynieść rezultaty, choć nie wszystkie akta sądów okręgowych zostały zinwentaryzowane do tego stopnia, by każdy testament był spisany osobno. Ponadto wiele archiwów państwowych posiada jeszcze w swoich zasobach akta miejscowych notariuszy, ale nie wiem czy zawierają one kolejne testamenty.

Akta cechów rzemieślniczych

Z historycznego punktu widzenia cechy (DE Gilde, Zunft, Innung, Mittel) odgrywały bardzo ważną rolę we wszystkich rzemiosłach. Często można się dowiedzieć, że przodkowie rzemieślników byli Lehrlinge (uczniami), Gesellen (czeladnikami) lub Meister (mistrzami) w swoim zawodzie. Niewiele wiadomo o wartości genealogicznej akt cechowych, ale istnieją one dla niektórych śląskich miast, na co wskazuje wyszukiwanie “cech” na szukajwarchiwach.

Spisy powszechne

W Prusach przeprowadzano spisy ludności, ale po ocenie statystycznej wszystkie kwestionariusze zostały zniszczone. W związku z tym nie ma aktualnych spisów dla Śląska.

Inne listy mieszkańców

W aktach miejskich niektórych miast śląskich znajdują się niekiedy listy wyborców, listy nowych lub odchodzących mieszkańców, listy stróżów, piwowarów itp.

Rejestry podatkowe / listy podatkowe klas

Rejestry podatkowe (DE Steuerliste) były zazwyczaj niszczone. Jedynym znanym wyjątkiem, dla którego rejestry podatkowe zachowały się w większym stopniu dzięki dostępowi cyfrowemu, jest Wrocław. Dla tego miasta zachowały się klasowe listy podatkowe (DE Klassensteuerrolle) za okres 1881-1906 (listy podatkowe do 1944/1945 zostały wyrzucone w latach 70-tych XX wieku). Są one bardzo cennym źródłem dla Breslau, ponieważ podawały miejsce i datę urodzenia podatnika, a we wcześniejszych latach także nazwiska i wiek wszystkich pozostałych członków gospodarstwa domowego. Jak przeszukiwać te listy, dowiesz się tutaj (po niemiecku). Ogólnie rzecz biorąc, musisz znaleźć adres swojej osoby w książce telefonicznej miasta najbliższego roku podatkowego (listy podatkowe były tworzone pod koniec roku, w roku poprzedzającym pobór podatku), dopasować go do okręgu podatkowego (DE Steuerbezirk) wymienionego w tabeli ulic w jednym z podrozdziałów książki telefonicznej miasta, a następnie przejrzeć listy podatkowe dla swojego okręgu podatkowego, znaleźć adres i swoją osobę.

Dla kilku innych miejscowości na Śląsku również zachowały się listy podatkowe, ale bez dostępu cyfrowego, co pokazuje proste wyszukiwanie “Steuerrolle” lub “Klassensteuerrolle” na szukajwarchiwach.

Rachunki kościelne

Raczej niezauważonym (DE Kirchenrechnungen) i również nie publikowanym na szeroką skalę alternatywnym źródłem są rachunki kościelne. Zachowały się one w większości tylko w kościołach katolickich i znajdują się obecnie w archiwach parafialnych i diecezjalnych. Protestanckie rachunki kościelne zachowały się natomiast w pojedynczych przypadkach w aktach miejskich (patrz niżej). Niestety, w wielu miejscach rachunki kościelne nie są uznawane za godne archiwizacji i nie są przechowywane.

Wartość genealogiczna tych zapisów jest bardzo różna. Na przykład, w aktach można czasem znaleźć listy darczyńców. Płatnicy podatku byli rejestrowani na tzw. listach lewarowych (DE Hebeliste). Zwłaszcza w XX wieku istnieją również odrębne rachunki cmentarne (DE Friedhofsrechnungen), na których zapisywano dochody z usług pogrzebowych. Rachunki cmentarne mogą być postrzegane jako alternatywne źródło do ksiąg zgonów, ponieważ często podawane jest nazwisko zmarłego i data pochówku.

Lastenausgleichsarchiv / Ostdokumentation

Archiwum Federalne w Bayreuth posiada w swoich zbiorach trzy odpowiednie jednostki aktowe.

  • Lastenausgleichsarchiv (archiwum restytucji): Osoby, które uciekły lub zostały przesiedlone do Niemiec Zachodnich (RFN), mogły po 1952 roku złożyć wniosek o zwrot całego utraconego mienia (w Niemczech Wschodnich (NRD) nie było takiego postępowania). Następnie przyznawano im pewną sumę pieniędzy jako rekompensatę za utracony dorobek życia. Wnioski, które zawierają dane osobowe wnioskodawców, kolegów poszkodowanych, nazwiska świadków, jak również spisy gospodarstw domowych, są przechowywane w jednostce archiwalnej “Lastenausgleichsarchiv”. Nawet jeśli ze względu na ochronę danych osobowych nie masz dostępu do tych akt, możesz wywnioskować z metadanych, gdzie dana osoba udała się po wojnie. Więcej informacji na temat przeszukiwania tych akt znajduje się w podrozdziale “Niemieckie archiwa federalne”.
  • Ostdokumentation: Po II wojnie światowej RFN dążyła do udokumentowania wydarzeń z okresu rządów nazistów i ostatnich chwil II wojny światowej. Ostdokumentation zawiera zeznania naocznych świadków, ręcznie rysowane mapy miejscowości pokazujące, gdzie mieszkała dana rodzina przed ucieczką i wypędzeniem ludności niemieckiej, listy mieszkańców (DE Seelenliste) wschodnich landów itp. Pomoc do list mieszkańców można znaleźć tutaj.
  • Innym ważnym źródłem jest tak zwana Heimatortskartei (HOK), kartoteka, w której Kościelna Służba Poszukiwań zapisywała powojenne adresy uchodźców i wypędzonych. Kościelna Służba Poszukiwania zakończyła swoją działalność i przekazała swoje akta do archiwum federalnego w Bayreuth. Wydaje się, że odpowiedzialność za Śląsk została podzielona między HOK Bamberg i HOK Passau. Pomoce naukowe można znaleźć tutaj, tutaj i tutaj (nieznany stopień kompletności). Przykładem tego, jak szczegółowe są akta, jest HOK dla Gdańska i Prus Zachodnich, który można obejrzeć tutaj, klikając po zalogowaniu na jeden z symboli aparatu fotograficznego.

Należy pamiętać, że ze względu na przepisy o ochronie danych osobowych, dostęp do tych plików nie zawsze jest łatwy. Czas oczekiwania może być długi.

Akta dotyczące ucieczki i wysiedleń ludności niemieckiej 1945-1947

W końcowych fazach wojny duża część etnicznej ludności niemieckiej w obawie przed nacierającą armią radziecką opuściła Śląsk. Uchodźcy i osoby później wypędzone były z reguły zameldowane w nowych miejscach zamieszkania. Dlatego też dokumenty dotyczące ich ucieczki znajdują się, jeśli w ogóle, w lokalnych archiwach miejskich lub gminnych w miejscach, w których się osiedlili. Innym źródłem tego typu informacji są powojenne historie lokalne (patrz wyżej).

Po wojnie wielu Ślązaków o niemieckich korzeniach zostało wypędzonych z ojczyzny przez obóz w Mariental (powiat Helmstedt, Dolna Saksonia). Każdy transport wypędzonych był rejestrowany w listach, które zawierały nazwiska wypędzonych, zawody, daty urodzenia, wyznanie religijne i ostatnie miejsce zamieszkania. Te listy transportowe są obecnie przechowywane w Archiwum Państwowym Dolnej Saksonii, oddział w Wolfenbüttel (zespoł NLA WO, 128 Neu Fb. 3 Nr. 255-312). Przynajmniej w pewnym stopniu listy transportowe z Mariental zostały wprowadzone do bazy danych prowadzonej przez AGOFF – niestety nie jest ona już publiczna i dostęp do niej mają jedynie członkowie AGOFF. Inni zostali deportowani lub przesiedleni przez graniczny obóz przejściowy (DE Grenzdurchgangslager) w Friedland (powiat Getynga, Dolna Saksonia). Obóz prowadził szczegółową dokumentację każdej osoby, zawierającą takie informacje jak nazwiska, miejsca i daty urodzenia, poprzednie adresy, podsumowania miejsca pobytu osób po 1 września 1939 r., a także ich dzieci. Informacje o osobach przesiedlonych przez Friedland można uzyskać w muzeum we Friedland.

Ze strony polskiej wysiedleniami zajmowały się tzw. Państwowe Urzędy Repatriacyjne (PUR). Przy każdym transporcie wypędzeni byli rejestrowani przez te urzędy w wykazach. Listy te nie zachowały się jednak dla każdego powiatu. Wyniki może przynieść również wyszukiwanie pod hasłem “wysiedlanie” (DE Umsiedlung). Przydatne może okazać się również ograniczenie wyników wyszukiwania do zbiorów.

Adresy powojenne można również znaleźć w gazetach domowych (DE Heimatblatt) wydawanych po wojnie przez związki wypędzonych dla określonych miejscowości i powiatów. Te gazety ojczyźniane zawierają z reguły również wiadomości rodzinne prenumeratorów, jak również informacje o ucieczkach i wypędzeniach. Niektóre miejsca spotkań w powiecie ojczystym (DE Heimatstube) i stowarzyszenia powiatu ojczystego (DE Heimatkreisgemeinschaft) posiadają również kartoteki dotyczące losów byłych mieszkańców. Ponadto Lastenausgleich i Heimatortskartei dają dodatkowe możliwości poszukiwania powojennych adresów (patrz poprzedni podrozdział).

Niemieckie Archiwa Federalne

Niemieckie Archiwa Federalne (DE Bundesarchiv) odgrywają szczególną rolę na dawnych terenach wschodnich, ponieważ przechowują one nie tylko akta osobowe różnych organizacji narodowosocjalistycznych (Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników (NSDAP), SA, SS, Organizacja Todt), akta sądowe i akta osobowe centralnego urzędu imigracyjnego, ale także akta Lastenausgleichsarchiv / Ostdokumentation (wyjaśnienie w podrozdziale “Lastenausgleichsarchiv / Ostdokumentation”). Akta personalne organizacji narodowosocjalistycznych mogą zawierać świadectwa aryjskie z załączonymi drzewami genealogicznymi, co jest niezwykle cennym źródłem informacji dla genealogów (z reguły jest to jednak ograniczone do akt SS). Poniżej wyjaśniona zostanie strategia wyszukiwania w Niemieckim Archiwum Federalnym.

Wyszukiwarka Invenio stanowi centralny element wszelkich poszukiwań w Niemieckim Archiwum Federalnym. Niestety, wyszukiwarka ta jest dość podatna na błędy – jeśli pojawiają się tylko błędy, proszę spróbować ponownie innym razem. Najpierw należy kliknąć na “Suche ohne Anmeldung”, następnie na “Suche” u góry, a następnie na “Namenssuche” w wierszu poniżej. W ten sposób otworzy się maska wyszukiwania. W zależności od rodzaju akt, istnieją różne strategie wyszukiwania. Dla wszystkich plików działa jednak użycie nazwiska, imienia i/lub daty urodzenia (DE Name, Vorname, Geburtsdatum; daty w formacie DD MM YYYY).

  • Akta osobowe organizacji narodowosocjalistycznych: Znajomość miejsca urodzenia (DE Geburtsort) jest często pomocna.
  • Lastenausgleich: Istnieją trzy parametry, które można wybrać z rozwijanego menu po prawej stronie “Zusatzfelder durchsuchen”, które są pomocne: “Kreis” (powiat) i “Gemeinde” (gmina) odnoszą się do miejsca zamieszkania przed wojną, “Produzierendes Amt” (urząd produkcyjny) odnosi się do miejsca, w którym wniosek o Lastenausgleich został złożony po wojnie. W ten sposób można ograniczyć powojenne miejsce zamieszkania do miejscowości położonej w pobliżu urzędu produkcji. Należy pamiętać, że wydaje się, że w systemie zapisane jest tylko nazwisko osoby składającej wniosek (lub głównej ofiary). Dlatego może być konieczne użycie nazwisk innych członków rodziny, aby znaleźć właściwe akta.

Uwaga: Nazwy miejscowości i powiatów muszą być precyzyjne – proszę używać “Hindenburg O.S.” zamiast tylko “Hindenburg” lub “Hindenburg O.S.” ze spacją, “Sorau (Lausitz)” zamiast tylko “Sorau”. Ponadto należy wypróbować zarówno stare nazwy miejscowości, jak i nowe, wprowadzone w latach 30-tych XX wieku w niektórych rejonach. Nic nie wiadomo o stopniu kompletności Invenio. Można jednak założyć, że z czasem w systemie będą rejestrowane kolejne pliki.

Ze względu na ochronę danych osobowych, Invenio wymienia tylko członków nielicznych organizacji narodowosocjalistycznych. Invenio koncentruje się głównie na rejestrowaniu osobistej korespondencji z tymi organizacjami. Rzeczywiste pliki kart członkowskich nie są indeksowane w Invenio. Dlatego też, jeżeli poszukujecie Państwo akt osobowych osób ze zbiorów organizacji narodowosocjalistycznych, powinniście zwrócić się bezpośrednio do archiwów federalnych, nawet jeżeli dana osoba nie figuruje w Invenio. Do wniosku o przeprowadzenie kwerendy potrzebne są pełne dane życiowe osoby (data i miejsce urodzenia i śmierci). W niektórych przypadkach należy również udowodnić, że ma się uzasadniony interes.

Inne źródła

Oczywiście, źródła wymienione powyżej to tylko wierzchołek góry lodowej. W polskich archiwach państwowych znajduje się mnóstwo innych przydatnych źródeł, może być tylko trudno je znaleźć. Wpisanie nazwy miejscowości na szukajwarchiwach lub przetłumaczenie nazwy typu poszukiwanego rekordu na język niemiecki i polski i wpisanie jej na tej stronie często pomaga odkryć więcej.

Odnajdywanie miejsc, map, zdjęć i grobów

Odnajdywanie miejsc i określanie właściwych urzędów stanu cywilnego i parafii

Kartenmeister

Kartenmeister.com to baza danych miejscowości, która rejestruje nawet najmniejsze miejscowości na Śląsku. Zawiera również listę kościołów katolickich i ewangelickich oraz urzędów stanu cywilnego odpowiedzialnych za poszczególne miejscowości. Należy pamiętać, że nazwy miejscowości z przedrostkami takimi jak “Alt” lub “Neu” należy pisać ze spacją (“Alt Tarnowitz”, a nie “Alt-Tarnowitz” lub “Alttarnowitz”). Możesz również zarejestrować nazwy, których szukasz, klikając na przycisk na stronie dla każdej miejscowości i zobaczyć, czy są inni badacze zainteresowani tym miejscem. Należy pamiętać, że miejscowości o słowiańskich nazwach często miały nowe nazwy narzucone przez nazistów w latach 30-tych XX wieku.

AGOFF, GOV, Meyer’s Gazetteer

Jeśli nie znajdziesz nic na Kartenmeister, możesz również sprawdzić AGOFF, GOV lub Meyer’s Gazetteer.

Mapy historyczne

Arcanum.com oferuje mapy z XIX w. nałożone na współczesną mapę w oparciu o “Messtischblätter”, czyli mapy w skali 1:25 000. Jeśli potrzebujesz mapy z innego okresu, zajrzyj na landkartenarchiv.de.

Mapy wsi i miasteczek

Patrz podrozdział “Lastenausgleichsarchiv / Ostdokumentation”.

Zdjęcia

Historyczne zdjęcia miejscowości można znaleźć na stronie fotopolska.eu oraz na polska-org.pl.

Groby

Niestety, niewiele grobów z czasów przedwojennych zachowało się w Polsce. Cmentarze katolickie miały się o wiele lepiej niż protestanckie, które często były obiektem wandalizmu i ogólnego opuszczenia. Jednak, gdy nie było już komu płacić za utrzymanie grobów, nawet katolickie kwatery musiały w końcu zostać opróżnione.

Istnieją trzy strony internetowe, które są przydatne do znalezienia zdjęć grobów, ale zasięg jest bardzo mały:

Akta administracji pruskiej

Administracja pruska wytworzyła i zgromadziła wiele bezcennych źródeł pierwotnych i wtórnych z tamtych lat. Szczególnie interesujące są akta miejskie i gminne, sądów obwodowych (DE Amtsgericht), sądów krajowych (DE Landgericht), starostw powiatowych (DE Landratsamt) i urzędów katastralnych (DE Katasteramt). Za pomocą tych haseł można odnaleźć w szukajwarchiwach wiele z tych instytucji.

Administracyjne urzędy powiatowe zajmowały się sprawami dotyczącymi np. obywatelstwa; urzędy katastralne rejestrami i podziałami gruntów (ale nie samymi księgami gruntowymi), które prowadzone były przez sądy obwodowe. Poniżej znajdą Państwo więcej informacji na temat ksiąg grodzkich i sądów obwodowych.

Akta miejskie

Akta miejskie i gminne zawierają wszystko to, co pozostało po administracji cywilnej danego miejsca. Choć duża część akt dotyczy zarządzeń władz samorządowych, fakturowania i księgowości, to jednak można w nich znaleźć skarby. Akta miejskie mogą zawierać m.in.

  • Listy wyborców
  • Rachunki kościelne (szczególnie istotne są faktury za pochówki)
  • Akta cechów
  • Listy nowych osób w mieście
  • Listy osób wyprowadzających się
  • Listy Żydów, którzy otrzymali prawa obywatelskie
  • Listy członków określonych stowarzyszeń
  • Listy członków straży przybocznej
  • Akta policyjne

Dodatkowo, inne akta znalezione w danym miejscu mogą być dołączone do akt miejskich, jeśli nie zostały wcześniej zidentyfikowane. Przykładowo, akta miasta Brzeg (Brieg) zawierają skorowidze bannerów i ksiąg kościelnych z Brzegu, a także urbarze i księgi gruntowe z całego powiatu brzeskiego.

Do tej pory tylko w trzech śląskich miejscowościach opublikowano duży procent ich akt na szukajwarchiwach. Inne miejscowości można znaleźć wpisując w pole wyszukiwarki szukajwarchiwach.gov.pl “akta miasta” lub “akta gminy” w połączeniu z polską nazwą miejscowości.

Sądy obwodowe

Sądy obwodowe (DE Amtsgericht) są niezwykle istotne dla genealogii, ponieważ były odpowiedzialne za niektóre z najważniejszych zasobów dla śląskiej genealogii. Z jednej strony sądy obwodowe przechowywały duplikaty ksiąg kościelnych, z drugiej zaś strony były odpowiedzialne za księgi wieczyste. Ponadto, sądy rejonowe sporządzały i przechowywały testamenty. Jeśli masz nieślubnego przodka, tak zwane “Pflegschaftsakten” prowadzone przez sądy okręgowe mogą dać ci nazwisko ojca (nie było powszechną praktyką podawanie nazwiska przybranego ojca w aktach kościelnych i nigdy nie było podawane w aktach cywilnych, chyba że ojciec legitymizował dziecko jako swoje).

Sądy obwodowe znajdowały się niemal w każdym średniej wielkości mieście. Wydaje się jednak, że z biegiem lat sądy były coraz bardziej scentralizowane na poziomie powiatu. W Meyer’s Gazetteer można sprawdzić, który sąd rejonowy był właściwy dla danej miejscowości (skrót Amtsgericht używany w Gazetteer: AG).

Poniżej przedstawiono wykaz wszystkich sądów obwodowych, o których wiadomo, że zachowały się w nich akta. Liczby w nawiasach podają łączną ilość dostępnych materiałów archiwalnych (w metrach bieżących) i mogą posłużyć do oszacowania stopnia zniszczenia danej miejscowości w czasie wojny (nie dotyczy akt z terenu objętego działalnością Archiwum Państwowego w Katowicach, patrz następny rozdział). Klikając na linki, po prawej stronie można również zobaczyć, w jakim stopniu akta te zostały zinwentaryzowane przez archiwa państwowe. Często zdarza się, że akta sądów obwodowych nie zostały zinwentaryzowane w całości, co oznacza, że przyszłość może przynieść nam wiele niespodzianek – i że być może trzeba będzie osobiście sprawdzić akta, aby przekonać się, co się zachowało, a co nie. Problemem na terenie objętym działaniem Archiwum Państwowego we Wrocławiu jest fakt, że większość jednostek akt sądów obwodowych uległa zniszczeniu podczas powodzi na Odrze w 1997 r. i oczekuje na remont, w związku z czym nie można ich obecnie udostępniać.

Akta gruntowe w Archiwum Państwowym w Katowicach

Archiwum Państwowe w Katowicach (z oddziałami) częściowo wydzieliło akta gruntowe ze swojego obszaru działania z zasobu właściwych sądów obwodowych i umieściło je w odrębnych zespołach, które czasem nosiły nazwę powiatu, czasem sądu obwodowego.

Porady ogólne

Szukanie pomocy

Jeśli potrzebujesz osobistej pomocy, są dobre miejsca do tego:

Odnajdywanie krewnych

Stwórz zasięg i ułatw innym genealogom odnalezienie Ciebie.

Genealogia DNA

Genealogia DNA nie jest jeszcze bardzo rozpowszechniona w Niemczech i w Polsce, dlatego też stosunkowo duży procent dopasowań DNA pochodzi zazwyczaj ze Stanów Zjednoczonych. Za pomocą genealogii DNA można zazwyczaj potwierdzić pokrewieństwo, które sięga około pięciu pokoleń wstecz. Jeśli wykonałeś test DNA, upewnij się, że pobrałeś dane DNA od dostawcy testu i załadowałeś je na MyHeritage i GEDmatch (MyHeritage w szczególności jest bardziej popularny w Europie). W ten sposób pomnożysz ilość potencjalnych dopasowań DNA.

Jeśli masz śląskich przodków, zaleca się również, abyś poprosił o członkostwo w “Silesia Ancestor Group” w sekcji “Ancestor Projects” na GEDmatch. W ten sposób będziesz mógł porównać swoje dane DNA bezpośrednio z innymi osobami o potwierdzonym śląskim pochodzeniu.

Częste błędy

Oto kilka typowych błędów, które śląscy genealodzy wydają się popełniać bardzo często:

  • Nadmierne poleganie na Ancestry: Ancestry ma tylko ograniczone zasoby dla Śląska, zarówno pod względem czasu, jak i regionów objętych badaniem. W większości przypadków, genealogia śląska polega na ręcznym przeszukiwaniu rejestrów i ksiąg kościelnych. Dlatego nie należy się poddawać, jeśli najprostszy sposób nie daje żadnych użytecznych rezultatów.
  • Używanie funkcji wyszukiwania w szukajwarchiwach lub Familysearch do wyszukiwania nazwisk: szukajwarchiwach zazwyczaj nie indeksuje nazwisk, podczas gdy rejestry Familysearch są indeksowane tylko w bardzo ograniczonym zakresie. Wydaje się to być frustrujące dla genealogów, którzy nie są świadomi tych ograniczeń.
  • Nie pamiętanie o ograniczeniach ochrony danych: wielu genealogów wydaje się utknąć na samym początku, ponieważ oczekują, że znajdą ostatnie rekordy nadal objęte prawami ochrony danych online. W przypadku najnowszych zapisów, zazwyczaj trzeba pisać do właściwych organów. Dopiero po pokonaniu przeszkody w postaci limitu ochrony danych, można szukać bardziej niezależnie.

Wspieranie śląskiej genealogii

Każdy może dołożyć swoją cegiełkę do wspierania śląskiej genealogii i dać coś od siebie społeczności.

  • Pomagaj innym swoją wiedzą, np. na forach lub listach dyskusyjnych.
  • Wspieraj strony internetowe i stowarzyszenia, które umożliwiają genealogię śląską, np. Geneteka, Silius Radicum, meine-ahnen.eu, Kartenmeister.
  • Zindeksuj rekordy dla Geneteki. Instrukcje można znaleźć tutaj.
  • Wspierajcie strony internetowe skanami zdjęć z Waszych prywatnych albumów fotograficznych i posiadanych dokumentów rodzinnych:

Śląskie stowarzyszenia genealogiczne